Buresbirgenguovlluin lea ovddasvástádus sode-bálvalusaid ja gádjundoaimma ordnemis

Sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa sihke gádjundoaimma ordnenovddasvástádus sirdásii gielddain ja gieldaovttastumiin buresbirgenguovlluide 1.1.2023. 

Buresbirgenguovllut leat 21 ja dat hápmahuvvet eanas eanangoddejuogu vuođul. Uusimaa eanangoddi lea juhkkojuvvon njealji buresbirgenguvlui. Helssega gávpogis lea ovddasvástádus sode-bálvalusaid ja gádjundoaimma ordnemis guovllustis. HUS-ovttastumis lea ovddasvástádus sierra merrejuvvon gáibideaddji sierrabuohccedikšuma bargguin guovllustis. 

• Buresbirgenguovllut ja daidda gullevaš gielddat gárttas  

Buresbirgenguovllut leat hábmejuvvon sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa ja gádjundoaimma ođastusas, mii lea okta Suoma historjjá mearkkašahttimus hálddahuslaš ođastusain. Ođastus dárbbahuvvui ovttaveardásaš bálvalusaid sihkkarastima várás, gáržžidit buresbirgema ja dearvvašvuođa erohusaid sihke goahcat goluid stuorruma. 

Buresbirgenguovllut leat iešmearridanguovllut. Buresbirgenguovlluid ruhtadeapmi vuođđuduvvá stáhta ruhtadeapmái, iige guovlluin leat doaisttážii vearuhusriekti. Ruhtadeamis váldojuvvojit vuhtii guovlluidgaskasaš erohusat bálvalandárbbuin. 

Buresbirgenguovllu barggut 

Buresbirgenguovllu ovddasvástideaddji barggut leat earret eará:

• Vuođđodearvvašvuođa fuolahus 
• Spesiálabuohccedikšun 
• Sosiálafuolahus 
• Mánáid, nuoraid ja bearrašiid bálvalusat 
• Bargoahkásaččaid bálvalusat 
• Mielladearvvašvuohta- ja gárrenávnnasbálvalusat 
• Lápmásiid bálvalusat
• Oahppifuolahus
• Gádjundoaibma
• Vuosttašdikšun

Buresbirgenguovlluid ja gielddaid ovttasbarggus deaddočuokkis lea ovddidit buresbirgejumi ja dearvvašvuođa. Dáinna sáhttá unnidit dárbbu sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaide. Dasa lassin priváhta doaibmit sihke organisašuvnnat ja searvvit dievasmahttet almmolaš sosiála- ja dearvvašvuohta- bálvalusaid. Gielddaid ovddasvástádussan lea dás duohkonai earret eará beaivedikšun, oahpahus, lihkadeapmi ja kultuvra. 

Guovlluválga ja mearrádusdahkan

Juohke buresbirgenguovllus lea guovllustivra, mas lea ovddasvástádus guovllu doaibmamis ja ekonomiijas.  Áirasat válljejuvvojit buresbirgenguovllu guovlluválggas. Čuovvovaš guovlluválga dollojuvvo jagi 2029.

Buresbirgenguovllus leat maid golbma váikkuhandoaibmaorgána: nuoraidráđđi, vuorrasiidráđđi ja lápmásiidráđđi. Dasa lassin guovllu orrut sáhttet váikkuhit nu ahte dahket álgagiid. 

• Vuoigatvuođaministeriija válga.fi -fierbmesiidu (suomagillii)
• Guovllustivraáirasa ofelaš (suomagillii)

Buresbirgenguovlluid geatnegasvuođaid geahpedeapmi 

Buresbirgenguovlluid ja sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa doibmiid geatnegasvuođat sosiála- ja dearvvašvuohtaministeriija hálddahussuorggis geahpeduvvojit oaiveministtar Petteri Orpo ráđđehusprográmma mielde. Ulbmilin lea goahcat buresbirgenguovlluid goluid stuorruma.

Buresbirgenguovlluid ja čanusjoavkkuid dahkan evttohusaid vuođul stáhtačálliin čohkiidan bargojoavku lea bargan geatnegasvuođaid ja norpmaid geahpedeami várás. Oassi geatnegasvuođaid geahpedemiin leat juo ollahuhtton. Oassi evttohusain leat dakkárat, ahte daid ollahuhttin lea buresbirgenguovlluid doaibmaválddi duohken. Stáhtačálliid joavku ávžžuha, ahte buresbirgenguovllut váldet atnui ovdalačča geabbilit doaibmamálliid. 

• Buresbirgenguovlluid geatnegasvuođat geahppánit sosiála- ja dearvvašvuohtaministeriija hálddahussuorggis (dieđáhus 3.4.2025) (suomagillii) 
• Sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa norpmaid geahpedeami stáhtačállibargojoavkku ásahanmearrádus (suomagillii)

Ovdamearkkat buresbirgenguovlluid doaibmamálliin, mat leat buresbirgenguovlluid doaibmaválddi duohken: 

• sode-ámmátolbmuid bargojuogu geahpedeamit 
• duođaštusaid ja cealkámušaid čállima geahpideamit 
• diehtoráđđejumi rávvagat ja doaibmavuogit (Diehtoráđđejupmi sosiála- ja dearvvašvuohtasuorggis thl.fi) (suomagillii)

Buresbirgenguovlluid sátnerájut 

• Viiddes sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa ja gádjundoaimma ođasnuhttima sátnerádju fi-sv-en (suomagillii)
• Sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa ođasnuhttima guoddásdoahpagat fi-sv-en-ru Valteris (suomagillii)
• Tepa-dearbmabáŋkkus (suomagillii)
• Sode-sátnerájut -bálvalusas (suomagillii)

Lassidieđu buresbirgenguovllu bálvalusain gávnnat iežat buresbirgenguovllu fierbmesiidduin.

Buresbirgenguovlluid dillegovva 

Dillegovva lea čoahkkáigeassu, mii lea čohkkejuvvon almmolaččat olahahtti materiálas, ja mii adnojuvvo ávkin buresbirgenguovlluid stivremis. 

• Buresbirgenguovlluid dillegova 3/2025 Fiila rahpasa ođđa gaskabláđis pdf 474kB (suomagillii)
• Buresbirgenguovlluid dillegovva 2/2025  pdf 522kB (suomagillii)
• Buresbirgenguovlluid dillegovva 1/2025  pdf 793kB (suomagillii)
• Buresbirgenguovlluid dillegovva 4/2024 pdf 787kB (suomagillii)
• Buresbirgenguovlluid dillegovva 3/2024 pdf 812kB (suomagillii)
• Buresbirgenguovlluid dillegovva 2/2024 pdf 357kB (suomagillii)
• Buresbirgenguovlluid dillegovva 1/2024 pdf 525kB (suomagillii)

Hovdengotti strategalaš dillegovva -bargoreaidu (HSD) fállá áigedássásaš dieđu buresbirgenguovlluid sosiála- ja dearvvašvuohtafuolahusa sihke gádjundoaimma bálvalusaid dilis. Raporterenoainnus lea plánejuvvon earenoamážit sosiála- ja dearvvašvuohtaministeriija, ruhtaministeriija ja sisáššiidministeriija sihke buresbirgenguovlluid strategalaš stivrema ja hovdema dárbbuide. 

• Hovdengotti strategalaš dillegovva (HSD) (suomagillii)

Čuovvuma, árvvoštallama ja stivrema váimmusdieđut -raporterenbálvalussii nappo ng. ČÁS-bálvalussii leat čohkkejuvvon buresbirgenguovlluid stivrema oaidninvuogis mávssolaš diehtosisdoalut, dego álbmoga vuođđodieđut sihke bálvalanvuogádaga sierra bálvalanollisvuođaid dillegovva. Bálvalussii gullet maid buresbirgenguovllu ekonomiija áigeguovdilis dieđut. 

• Čuovvuma, árvvoštallama ja stivrema váimmusdieđut -raporteren (ng. ČÁS-bálvalus) (HSD)  (suomagillii)

 

ČÁS-bálvalus ja Hovdengotti strategalaš dillegovva (HSD) ráhkadit buresbirgenguovlluid strategalaš stivrema guovddáš diehtovuođu stáhtaráđis ja buresbirgenguovlluin. Bálvalusat leat buohkaide rabas. Dearvvašvuođa ja buresbirgejumi lágádus (DBL) ovdánahttá bálvalusaid oktan ollisvuohtan.